Nếu bạn có lòng kiêu hãnh, hãy thể hiện nó bằng trách nhiệm!
Dù “bán chữ” nhưng vẫn phải giữ cho mình cái giá trị của một người cầm bút – đấy chính là cách mà tôi luôn nhớ và cố gắng phát triển lên để không lầm và lạc trong nghề.
Từ cái chuyện suy nghĩ đến cách bạn đánh rớt lòng kiêu hãnh của mình ra sao?
Có thể đối với nhiều người Việt trẻ, content hay copywriter là một nghề rất dễ, họ có thể chỉ cần biết tiếng mẹ đẻ, biết dùng đến máy tính để gõ các ký tự alphabet và nộp bài đấy vào đúng thời hạn là đủ. Còn nội dung và hình ảnh, họ có thể dễ dàng copy tại bất cứ nơi đâu từ TOP 1 đến nhấn nhá có tâm hơn bằng cách cắp và ghép mỗi câu mỗi page – là được, hình thì vụn vặt, vỡ nát và đôi khi chẳng cần liên quan đến cái con chữ mà họ vừa viết.
Đương nhiên, tôi không gom hết tất cả các bạn trẻ Việt đang lấy nghề viết làm chén cơm đều là như thế. Nhưng cái mà tôi đang gặp hằng ngày và trong cả công việc, làm đôi lúc tôi trở nên xấu tánh cực kỳ và hà khắc một cách phát xít.
Tôi sẽ kể bạn nghe tạm hai mẫu chuyện vắn tắt trong số mấy chục ca về những cô bạn, cậu trai từng đến công ty của tôi xin việc với vị trí “bán chữ kiếm tiền”.
Chuyện thứ nhất: Từng có một cô bạn tên D đến ra mức giá làm content bình thường lương 9 – 10 triệu. Nói chung trong suốt cuộc phỏng vấn bạn ấy luôn tỏ ra mình là một người rất chất chơi và năng lực, kinh nghiệm đến 4 năm và lý do nghỉ ở công ty cũ vì Tổng biên tập bên đó quá bất tài. Nhưng đến khi tôi nhận bài test của bạn ấy thì tất cả đều vỡ mộng. Bài viết ngoài chuyện sao chép hết 90%, thì còn sai chính tả, không dấu câu, không hình ảnh và đương nhiên chẳng có một từ khóa nào được nhắc đến thì chuẩn SEO chỉ là khái niệm phù du mà thôi!
Và khi tôi chỉnh bài test rồi gửi lại phản hồi cho bạn ấy, bạn có biết cái tôi nhận lại được sau những góp ý chân thành là gì không? Chính là một cái mail dài hơn cả bài kiểm tra năng lực với những lời mắng chửi thậm tệ đến độ mà tôi phải cảm thấy may mắn chán khi đã từ chối cô gái ấy. Thật là quá sức thô lỗ nhưng đây cũng là cô gái đầu tiên khiến tôi buộc miệng cười khẩy.
Chuyện thứ hai là về một anh chàng có 10 năm kinh nghiệm làm SEO và là leader của một nhóm content marketing có cả biên tập. Bạn ấy là người đã ngỏ lời làm CTV bên tôi và chấp nhận thỏa thuận chấm dứt hợp tác nếu bài viết không chất lượng về hình ảnh và nội dung. Và bạn có tin được không tôi đã nhận được 15 bài viết chỉ duyệt được hình ảnh còn nội dung thì hoàn toàn không dám nhận xét. Sai chính tả, sao chép 60%, sai cấu trúc câu, ngữ pháp, thuật ngữ chuyên môn, văn viết như văn nói và nhất là các bạn không hiểu gì về sản phẩm mà bạn đang viết cả, tất cả đều được gom lại ở những đoạn thuộc về 40% còn lại.
Đáng tiếc ở chỗ, nếu bạn ấy làm độc lập vẫn non tay, không kinh nghiệm thì tôi đương nhiên vẫn có thể du di và sẵn sàng bỏ thời gian để “training” nhưng bởi profile của bạn là một người đã có 10 năm kinh nghiệm (hơn tôi rất nhiều năm), chưa kể đội content còn có một biên tập để duyệt bài. Nhưng nội dung lại như vậy, đối với tôi việc đó không chấp nhận được.
Và vẫn như trường hợp đầu tiên, cái tôi nhận được còn “hoành tráng” hơn nhiều, 3 ngày liền liên tục tôi nhận được khoảng gần 20 cái mail “khủng bố” từ bạn L với những lời lẽ hết sức thô tục và bẩn thỉu. Tuy nhiên, khi tôi gọi điện thoại thì bạn ấy lại không bắt máy (dù tôi không gọi anh ấy vào lúc 2h sáng).
Hầu hết những trường hợp mà tôi từng gặp đều xuất phát từ những độ tuổi rất trẻ, đang sinh viên, vừa ra trường, một số có kinh nghiệm “bán chữ’ ngang tôi, hơn nữa hoặc nhân bội số. Đa phần đều rất dễ tự ái, dễ tổn thương, mong manh như chiếc lá cuối cùng hoặc là cá tánh mạnh mẽ như hai trường hợp tôi kể bên trên, rắn đến đáng sợ.
Nhưng thay vì xù lông lên, gào rú rằng mình có năng lực, mình có cái chất bạn có nghĩ đã bao giờ mình viết một cách đàng hoàng chưa nhỉ? Bỏ suy tư, bỏ cái tâm, bỏ cái tôi mình vào đó. Hay bạn nghĩ kiếm tiền là dễ, mọi thứ đã được dọn sẵn trên những trang web online và công ty chúng tôi là những người bỏ tiền để trả công cho bạn cắt – dán và đính tên mình vào phần tác giả?
Mà này, nói các bạn đừng nản. Cái việc cắt dán ấy, nếu muốn chúng tôi chỉ cần tăng cho những nhân viên có sẵn tầm 500K thôi là đủ rồi, chứ không nhất thiết phải bỏ mỗi tháng 9 – 10 triệu để các bạn qua mặt vèo vèo thế đâu.
Tôi không biết ngoài chỗ tôi ra thì những nơi khác thế nào nhưng cái duy nhất tôi muốn nói chính là cách bạn đang rẻ hóa con chữ và năng lực của bạn chính là cách ngắn nhất để bạn tự đánh rớt lòng kiêu hãnh của bản thân từ việc không trách nhiệm (là không chứ không phải thiếu).
Và câu chuyện lải nhải của một “con ranh” làm nghề viết
Tôi bắt đầu từ công việc viết vào khoảng tháng 3 năm 2015, hẳn là khá muộn so với nhiều bạn học của tôi khi tốt nghiệp. Ngày đấy tôi còn chả biết từ khóa là gì, backlink rồi trend triếc các kiểu là gì đâu. Bây giờ nghĩ lại tôi ngày đó chả khác gì cái hột cơm nguội.
Ngày đấy công việc viết của tôi chỉ có 2,5 triệu thử việc và lên một triệu khi làm chính thức. Ngày đó KPI một ngày của tôi là 10 bài, kiêm viết website, social FB, viết kịch bản quay video,… và đến ngày lương tôi lên được con số 5 triệu rưỡi tôi đã kiêm thêm việc chụp ảnh, trang điểm, quay phim, thiết kế đơn giản. Và chỉ đến tháng 9 năm ngoái tôi mới thấy rằng thời gian, công sức và chất xám của tôi bỏ ra không được người ta trân trọng nữa, tôi đã rời đi và sà vào “cái ổ” thân thương hiện tại với mức lương hơn hẳn chỗ cũ rất nhiều.
Nói chung, nếu bạn có xuất phát điểm khó khăn bị bốc lột, bạn mới ý thức rằng “cầm tiền của người khác đâu có dễ, muốn ăn ngon thì phải xắn áo lên mà làm”. Trở về câu chuyện thứ hai mà tôi đã kể, trong những cái mail anh L – người đàn ông có kinh nghiệm 10 năm làm nghề viết thuê chửi mắng tôi có đoạn viết “mày nghĩ mày là ai hở con đ*? Mài chỉ mới là con ranh sinh năm 92, mày lấy tuổi gì so sánh với tao….” Thật bất ngờ là đáng ra tôi phải buồn hoặc tức tối khi đọc những dòng trên tôi đã bật cười, lý do rất đơn giản:
Thứ nhất, tuổi tác và kinh nghiệm đâu cần thiết ở những chỗ này, bạn có năng lực thì bạn được trọng dụng không thì thôi. Cũng như chuyện hầu hết người Việt đều chọn nhóm trưởng dựa vào tuổi đời nhưng tôi nghĩ như vậy lại không tốt. Với những đứa có cái tôi mạnh mẽ thì để áp chế chúng nó được tốt nhất phải là những người có đủ chuyên môn và năng lực kìa. Già mà không tài thì tổ chức vẫn gãy ngang như thường thôi. Và có lẽ bởi vì những cái khái niệm như anh có tuổi đời già hơn, vào ngành lâu hơn nên trong 20 mấy cái mail chửi mắng tôi đều lặp lại những điều này.
Thứ hai, anh bạn này có lẽ đã quên một chuyện quan trọng đó là anh ta làm dịch vụ còn chúng tôi là khách hàng. Và khách hàng sẽ chẳng bao giờ trả tiền cho những món hàng không cân xứng với mức giá mà họ đã đề ra cả.
Chúng tôi đã cho bên anh ấy thời gian để chỉnh sửa những chỗ hỏng trong mớ bài không chất lượng, nhưng thay vì tập trung chỉnh bài, L lại tiếp tục gửi cho tôi một loạt bài viết khác với chất lượng chẳng khá hơn.
Có lẽ chỉ có những người từng duyệt bài mới hiểu được cảm giác thất vọng và khó chịu của tôi khi phải nhận những bài đáng nhẽ phải có độ đã, chín mùi vì bên nhóm bạn đã có biên tập rồi. Và sau khi bắt ép tôi nhận bài khi bị từ chối anh quay sang tố lừa đảo.
Đối với cuộc sống tôi là người rất dễ tính, có máu điên nhưng trong công việc tôi lại thích ôm vào mình vai phản diện, cầu toàn và phát xít. Bởi thực tế, tôi không hiểu các bạn nghĩ gì khi có thể kiếm tiền, nhận lương từ những việc sao chép, viết ra những câu chữ mà nội dung như áo bà ba bận với váy kim tuyến đính thêm dây kéo? (Đây chỉ là một cách ví dụ cho trẻ trung thôi).
Có một chuyện vui sau vụ đó là anh sếp người nước ngoài của tôi đã liệt kê hẳn một danh sách những cái tên, tuổi và vùng miền, bảo là nếu có tuyển dụng tới thì né mấy cái này ra đi. Các bạn đã thấy sự lợi hại từ việc hành động vô trách nhiệm trong câu chữ của mình chưa?
Bạn có cá tính chẳng ai có quyền bắt bạn phải lột bỏ cái tôi của mình xuống cả, trong nghề viết bạn càng có cái tôi – văn bạn càng hay, đọc sẽ càng đã. Tôi là tôi cực thích những con người như vậy. Cho nên, nếu bạn đã có cái của mình, có lòng kiêu hãnh thì tại sao bạn lại không sống có trách nhiệm với những gì mình viết và những cái mình nghĩ?
Hà cớ gì bản thân đang sống chất thế kia, khí chất bùng cháy như thế mà tự dưng lại tự biến mình thành cái máy chuyên sao chép và ăn cắp chất xám trên đầu người khác. Để đến khi bị bắt quả tang lại gân lên, xù lông và tự ái? Tại sao bạn lại có thể tự hạ thấp giá trị của mình xuống cho đã rồi lại cố ngẩng cao đầu, làm vậy cho ai xem, nói thật đi bạn có thấy hạnh phúc, hãnh diện không? Bạn mà trả lời có thì bạn quả là thú vị quá rồi!
Anh sếp người Pháp của tôi mỗi khi thấy tôi gửi mail hoặc “bốc phốt” mấy chỗ ăn cắp bài viết của tôi ấy, đến lần thứ ba thứ năm thì bảo với tôi thế này: “Thôi nào, mày cứ kệ chúng nó đi. Dân Việt nó thế rồi, hãy cứ coi như bài mày hay nên người ta bắt chước thôi”. Không hiểu tại sao từ cái lời khuyên thật lòng ấy, tôi chả thấy vui mà thấy nhục nhã (giùm một số bộ phận) lắm.
Không biết người khác thế nào còn với tôi ai mà quăng một câu “đạo văn” vào theo kiểu nói đùa thì chả khác nào vừa liên hoàn tát 100 cái liền vào mặt, đau lắm.
Và đương nhiên tôi lại càng ghét những bạn viết ẩu, không có sự đầu tư. Về quan niệm về bài viết của tôi trước nay chính là phải có CHẤT LƯỢNG – có THÔNG TIN – có GIÁ TRỊ chứ không phải là một bài chỉ để chèn link, chạy từ khóa. Bạn biết đấy, ngay cả khi giàu nứt vách, các nhà tuyển dụng cũng chẳng ngu ngốc để chăm chăm đầu tư và phát lương cho những bạn viết bài lấy thu nhập mà chất lượng hầu như không có.
Đừng bao giờ mang hoàn cảnh của mình ra, nếu bạn đổ lỗi mình không có khả năng viết bạn có thể đổi nghề, bạn nói bạn không thích hợp với mảng này, lĩnh vực kia, bạn hãy dứt áo ra đi tìm một chuyên ngành khác phù hợp. Bạn không phải Hộ, đời của bạn cũng không thừa nên hãy bớt đổ lỗi và nhìn nhận bản thân mình trước đã. Kiêu hãnh là tốt, bạn có tài bạn có quyền nhưng kiêu hãnh thái quá mà chẳng chứng minh được gì về năng lực đó là một câu chuyện đầy tính hài hước.
Vậy làm cách nào để có được bài viết có giá trị, cái đấy tôi chỉ có thể nói với bạn là hãy để não mình hoạt động và lương tâm của mình vào cuộc thôi. Đừng ngại chuyện cơm áo, thật đấy, bạn tốt với con chữ, trách nhiệm với lòng kiêu hãnh của mình đi, cái giá đền đáp xứng đáng nhiều hơn bạn tưởng!
Nếu bạn chọn làm copywriter – thì đừng mãi mê chép mà quên mất phía sau còn một từ viết cũng rất nhiều nét đấy!
J_Dan
Bài tham gia Đề tài nóng: Đừng kiêu hãnh, hãy có trách nhiệm với con chữ.
| © Các tác phẩm sáng tác được xuất bản đều được bảo hộ bản quyền trong phạm vi hoạt động của CAYBUTTRE.VN, và đăng ký tác quyền DMCA. Đề nghị không sao chép, đăng tải, sử dụng lại những tác phẩm đó nếu không có sự cho phép bằng văn bản của chúng tôi. Trong trường hợp phát hiện ra các tác phẩm đã xuất bản có dấu hiệu vi phạm về bản quyền, hãy liên hệ với đội ngũ Quản trị viên - Biên tập viên của chúng tôi và xin thông báo qua hòm thư info.caybuttre@gmail.com để phối hợp xử lý vi phạm. Trân trọng cảm ơn! |
| CÓ THỂ BẠN ĐANG TÌM |
| Danh sách thành viên | Giới thiệu chung | Quy định hoạt động |
| Các câu hỏi/đáp về CBT | Trang vàng Cộng đồng | CÂY BÚT TRẺ AUDIO |
0 Comments